Haaland, Nunez và sự tái sinh của vai trò trung phong

Tại Etihad, HLV Pep Guardiola từ lâu không cần dùng tiền đạo cắm. Số 9 ảo là vai trò quen thuộc trong cách chơi của Man City. Tương tự, Jurgen Klopp sử dụng Sadio Mane ở vị trí này mùa giải vừa qua.

Không thể nói “The Citizens” và “The Kop” không thành công. Họ vẫn là hai thế lực lớn nhất ở Premier League. Tuy nhiên, đã có sự chuyển đổi. Việc cả hai sớm hoàn tất chữ ký của Haaland và Nunez có thể mở đường cho sự hồi sinh của vai trò trung phong mùa tới.

Sự biến mất của vị trí trung phong

Có nhiều khác biệt giữa cách hai đội mạnh nhất nước Anh thi triển lối chơi. Liverpool chạy và pressing không ngừng. Man City chú trọng kiểm soát bóng. Tuy nhiên, đội bóng của Pep Guardiola và Jurgen Klopp có điểm chung, đó là họ không có một trung phong. Man City ghi 99 bàn, và Liverpool ghi 94 bàn mà không có một cầu thủ nào đóng vai trò đá cắm.

Mùa giải kết thúc và họ gần như lập tức chi hơn 150 triệu euro ký hợp đồng với mẫu tiền đạo trung tâm to lớn, mạnh mẽ là Erling Haaland và Darwin Nunez. Vì vậy điều gì đang xảy ra? Man City và Liverpool đi đầu trong việc tạo ra xu hướng chiến thuật, nhưng họ có thể đã chuẩn bị cho một thay đổi quan trọng tiếp theo.

Trong lịch sử bóng đá hiện đại, vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, có những cầu thủ sinh ra để chơi vị trí trung phong, họ được xác định vai trò rõ ràng. Để tiến thêm một bước, tiền đạo có biến thể dạt sang hai cánh.

Sau đó, các đội chú trọng hơn tới việc kiểm soát. Cụ thể hơn, mọi đội bóng đều muốn chiếm lĩnh khu vực được gọi là “Zone 14” (tạm dịch: Khu vực 14) hoặc không gian hình chữ nhật nằm ngay trước vùng cấm.

Theo ESPN, các đội giành chiến thắng thường thực hiện nhiều đường chuyền vào và ra từ khu vực này. Để đối phó với chiến thuật này, những đội chuyên phòng ngự quyết định sử dụng thêm một tiền vệ chuyên phá lối chơi.

Giai đoạn khoảng năm 2005, Rafa Benitez hay Jose Mourinho hy sinh một cầu thủ tấn công để hiện thực cách đá này. Khi ấy, họ lùi sâu phòng ngự, chờ thời cơ phản công chỉ với việc bố trí 2 hoặc 3 cầu thủ ở trên.

Không mất nhiều thời gian, Guardiola và Kopp phát hiện ra khu vực “half-spaces” (khu vực giữa hành lang cánh và trung tâm) là chìa khóa để bẻ gãy tuyến phòng ngự chặt chẽ.

Từ đó, những cầu thủ hay nhất thế giới trở thành ngôi sao tấn công hoạt động trên diện rộng bởi vì rất khó để tạo ảnh hưởng khi đá cắm. Lionel Messi và Cristiano Ronaldo ghi nhiều bàn mà không cần “mắc võng” trong vùng cấm.

Cuối cùng, cả Klopp và Guardiola loại bỏ hoàn toàn tiền đạo trung tâm, ưu tiên lựa chọn những cầu thủ hoạt động năng nổ, tích cực hơn, những cầu thủ có thể hỗ trợ xây dựng lối chơi, tấn công mục tiêu từ những khu vực khó lường và dụ dỗ các hậu vệ rời khỏi “Zone 14”. Sự tiến hóa này lên đến đỉnh điểm ở mùa giải vừa qua khi Man City và Liverpool không có tiền đạo thực thụ thay nhau thống trị Premier League.

Mùa giải vừa qua tại Premier League, Mohamed Salah của Liverpool và Son Heung-min của Tottenham giành Vua phá lưới với cùng 23 bàn thắng. Họ có một điểm chung: Không ai là trung phong. Cả hai có xu hướng hoạt động rộng và tìm cách tạo nên khác biệt từ bên ngoài vùng cấm.

Salah và Son hoạt động rộng thay vì bó vào trung lộ. Họ là Vua phá lưới Premier League mùa 2022/23.
Ngược lại, Jamie Vardy của Leicester City và Cristiano Ronaldo của Man Utd chơi bó vào trung lộ hơn. Tuy nhiên, họ không thể giúp đội bóng của mình thăng hoa dù vẫn ghi bàn đều đặn. Harry Kane của Tottenham vốn là một tiền đạo cắm nhưng ngày càng lùi sâu hơn để tham gia xây dựng lối chơi.

ESPN kết luận, nếu CLB sử dụng một trung phong truyền thống ở Premier League mùa qua, thì một trong hai điều xảy ra: (1) Cầu thủ đó không ghi được nhiều bàn thắng hoặc (2) đội đó chơi không tốt.

Vai trò trung phong hồi sinh?

Trong khi công việc của một trung vệ trước đây là đón những quả tạt và áp sát trung phong đối phương – gây áp lực, không cho họ xoay người tung cú sút – thì giờ đây họ yêu cầu phải làm việc nhiều hơn.

Chức năng của một trung vệ hiện đại là quan sát các pha lên bóng từ các góc độ khác nhau, cắt các đường chuyền và bao quát không gian rộng hơn. Đó có lẽ là một vị trí cần sự hiện diện của thể chất nhiều hơn để đối phó với các cầu thủ nhanh nhẹn và tốc độ.

Thời của những pha đối mặt một mất một còn kết thúc. Giờ đây trung vệ phải chú ý tới các cầu thủ ở giữa, cầu thủ ở hai cánh, những cầu thủ bất thình lình xuất hiện trong vùng cấm và thậm chí đôi khi một trong những hậu vệ cánh lao vào từ biên.

Trở lại năm 2013, Sir Alex Ferguson nói chuyện với tạp chí Harvard Business Review về cách ông duy trì thành công trong thời gian dài tại Manchester United rằng: “Tôi tin rằng chu kỳ của một đội thành công có thể kéo dài 4 năm và sau đó cần có một số thay đổi”.

“Bởi vì tôi đã ở United trong một thời gian dài, tôi có đủ khả năng để lên kế hoạch trước”, Ferguson nói. Man City và Liverpool đang ở trong tình huống tương tự. Cả Guardiola và Klopp đều gắn bó với CLB của họ ít nhất 7 năm, và giai đoạn thành công tương ứng đã kéo dài khoảng 5 năm.

Man City và Liverpool phải thay đổi. Họ nhận thức được điều này bằng cách mang về Haaland và Nunez. Đây là kiểu trung phong cao to, có thể chất, tốc độ và ngày càng khó xử lý.

Những pha đi bóng dũng mãnh của Haaland có thể giúp Man City chơi hiệu quả hơn từ phía sau. Hay Nunez tối ưu hóa những cơ hội mà Liverpool tạo ra. Dù bằng cách nào, Man City và Liverpool hiện có những cầu thủ, về lý thuyết, có thể mở đường cho chu kỳ thống trị tiếp theo tại Premier League.